Microsoft SQL Server یک بانک اطلاعاتی از نوع دیتابیس های رابطه ای یا Relational Database می باشد که توسط توسط کمپانی Microsoft ارایه شده و وظیفه اصلی آن ذخیره و بازیابی اطلاعات بر اساس درخواست نرم افزارهای دیگر میباشد. این نرم افزار دارای نسخه های بسیار متنوع و متناسب با مخاطبان متفاوت و محیط های کار مختلف ( از نرم افزارهای کوچک که اطلاعات در ماشین لوکال خود ذخیره می کنند تا میلیون ها کاربر و ماشین که احتیاج به دستیابی به اطلاعات از طریق شبکه به طور همزمان دارند.)
بعد از انتشار Windows NT دو شرکت مایکروسافت و Sybase از یکدیگر جدا شده و هر یک از آن ها به طراحی و تلاش برای به دست گرفتن بازار توسط نرم افزار خود پرداخت. مایکروسافت تمامی حقوق طراحی و فروش نرم افزار Microsoft SQL Server را به صورت اختصاصی به نام خود ثبت نمود و شرکت Sybase نیز با تغییر نام نرم افزار خود به Adaptive Server Enterprise برای جلوگیری از بروز اشتباه با نرم افزار مایکروسافت، به تلاش برای رقابت با آن پرداخت.
در حال حاضر با گذشت بیش از ۱۰ سال از انتشار نسخه های قبلی محصولات Microsoft SQL Server (SQL server 2000)، پیشرفته های قابل ملاحظه ای برای افزایش بهره وری این نرم افزار به وجود آمده است. ابزارهای Client IDE و همچنین بسته های مکملی که همراه نسخه SQL Server 2005 منتشر گردید مانند : ابزار ETL (SQL Server Integration Services و یا SSIS)، سرور گزارش گیری (Reporting Service)، ابزار OLAP و یا سرور استخراج داده ها (Data mining server) و یا سرویس های تحلیلی و چندین تکنولوژی پیغام دهی به کاربر نمونه هایی از این امکانات ویژه می باشند.
SQL Server با ارائه برنامه هاي جانبی نظير Enterprise Manager استفاده و مديريت بانک های اطلاعاتی را آسان نموده است . MS SQL Server بطور اتوماتيک در Active Directory ثبت می شود (Register) ، بنابراين کاربران شبکه به راحتی می توانند آن را در Active Directory جستجو و در صورت نياز به آن متصل شوند . همچنين ، MS SQL Server توسط IIS پشتيبانی می گردد و مرورگرها با استفاده از پروتکل HTTP قابليت استفاده از آن را خواهند داشت . از جمله نكات مهم در خصوص MS SQL Server ، اجرای آن به صورت يك سرويس است . بنابراين ، در صورتی كه كاربری به ماشينی كه MS SQL Server بر روی آن اجراء شده است ، Log on نكرده باشد ، همچنان سيستم در دسترس كاربران خواهد بود . علاوه بر اين ، می توان از سيستم مانيتورينگ ويندوز به منظور مانيتورينگ SQL Server استفاده نمود .
یکی از مهمترین و شاخص ترین ویژگی های MS SQL Server که از نسخه 2000 در آن ايجاد شده است ، امکان نصب چندین نسخه SQL بر روی یک ماشین می باشد (Multi Instance) ، بطوریکه هر یک از نسخه ها فایل های باینری مخصوص به خود را داشته و بطور جداگانه مدیریت و راهبری می گردند ، ولی تمام نسخه ها بطور همزمان اجرا می شوند (دقيقا" مشابه اين است كه چندين نسخه بر روی چندين كامپيوتر نصب شده باشد ) . با توجه به اين كه نسخه (Instance) قراردادی فاقد نام است و سایر نسخه ها می بايست دارای نام باشند به آنها نسخه های دارای نام (Named Instance) می گويند . نسخه های دارای نام را می توان هر زمان نصب نمود (قبل و یا بعد از نسخه قراردادی) . ابزارهای همراه SQL نظیر SQL Enterprise Manager یک مرتبه نصب خواهند شد و در تمامی نسخه های SQL به صورت مشترك استفاده خواهند شد . تاكنون نسخه های متعددی از MS SQL Server ارائه شده است . استفاده از نسخه های 2000 و 2005 بيش از ساير نسخه ها ، متداول است.